عملکرد دولت سیزدهم در حوزه تجارت خارجی / برتری نگاه منطقه گرایی در مقابل نگاه به برجام
تاریخ انتشار: ۲۰ شهریور ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۵۹۸۳۳۱۹
کشورمان طی دهه ۹۰ رشد قابل توجهی در این زمینه نداشته و به نوعی در حال رکود و ثابت بوده است که اصلی¬ترین دلیل این موضوع نیز اعمال انواع تحریم‌های اقتصادی تک جانبه و چندجانبه بین المللی در کنار ضعف سیاست¬گذاری داخلی بوده است.
گروه بین الملل بازارنیوز- مهتا عزیزیان فرد؛ دانشجوی دکتری اقتصاد گسترش تجارت خارجی برای رشد و توسعه یک کشور امری ضروری است به طوری که ستون اصلی رشد و توسعه یافتگی هر کشوری در گرو تجارت خارجی آن خواهد بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
نمودار (۱): وضعیت تجارت خارجی سالانه ایران در سال‌های ۱۳۹۲-۱۴۰۰ (میلیارد دلار)
منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران
با توجه به نمودار ۱، در تمامی سال‌های دولت یازدهم و دوازدهم واردات بر صادرات غیر نفتی پیشی گرفته وتراز تجاری کشور در تمامی سال‌ها به جز سال ۱۳۹۵ منفی بوده، به طوری که این روند از شروع کار دولت یازدهم ادامه دار بوده و در سال ۱۳۹۶ با شروع دولت دوازدهم به اوج خود رسیده و تا پایان دولت دوازدهم این روند ادامه دار بوده است به طوری که بدترین سال‌های عملکرد تجارت خارجی طی دهه ۹۰ مربوط به سال‌های دولت دوازدهم است مجموع صادرات غیرنفتی کشور به دنیا در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به لحاظ ارزشی نزدیک به ۲۹۵.۱ میلیارد دلار بوده است و مجموع واردات کشور از دنیا در دولت‌های یازدهم و دوازدهم به لحاظ ارزشی نزدیک به ۴۲۳.۳ میلیارد دلار بوده است. به طور واضح شاهد تراز تجاری منفی طی ۸ سال دولت یازدهم و دوازدهم بوده ایم؛ که بخش زیادی از این کسری تراز تجاری از طریق صادرات نفت و میعانات نفتی جبران شده است. وجود کرونا و تحریم‌ها باعث شد تا تاثیرات ضعف ساختاری، عدم حمایت لازم از صادرکنندگان، محدودیت‌ها و صدور بخشنامه‌های خلق الساعه، سیاست‌های بانک مرکزی و عدم انطباق آن با شرایط فعلی اقتصادی کشور و عدم وجود سیاست‌های خارجی درست و نگاه به سرنوشت برجام، عدم کارایی دولت در تجارت خارجی بیشتر نماینگر شود و تاثیرات منفی بیشتری را سبب شود.
با این حال دولت سیزدهم با شعار جهش صادرات در پایان مردادماه ۱۴۰۰ روی کار آمد. آیت‌الله رئیسی در تمام مذاکرات بر توسعه روابط تجاری تأکید داشت و توسعه روابط تجاری منطقه‌ای را جزو اولویت‌های دولت عنوان کرده بود. با گذشت یک سال از شروع دولت سیزدهم (از مردادماه ۱۴۰۰ تا مردادماه ۱۴۰۱) شاهد رشد ۲۸ درصدی صادرات غیرنفتی و دستیابی به ۴۷ میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار بوده ایم. عملکرد دولت سیزده در حوزه تجارت خارجی در نمودار ۲ آمده است.
نمودار (۱): وضعیت تجارت خارجی ماهانه ایران در یک سال فعالیت دولت سیزدهم (میلیارد دلار)
منبع: گمرک جمهوری اسلامی ایران
با توجه به نمودار ۲، میزان صادرات کشور در مرداد ماه ۱۴۰۱، ۸ میلیون و ۴۱۹ هزارتن کالا به ارزش سه میلیارد و ۶۴۸ میلیون دلار کالا صادر شده است که نسبت به مرداد ۱۴۰۰ با رشد ۱۱ درصدی در وزن و ۱۸ درصدی در ارزش همراه بوده است. در رابطه با واردات در مرداد ماه ۱۴۰۱، ۲ میلیون و ۹۰۶ هزارتن کالا به ارزش چهار میلیارد و ۴۲۵ میلیون دلار با ترخیص از گمرکات اجرایی، وارد کشور شد که ۹ درصد از لحاظ وزنی و ۳۲ درصد از لحاظ ارزش بیشتر از مرداد سال قبل بوده است. در ۵ ماه ابتدای سال ۱۴۰۱ تراز تجاری منفی، کشور با کاهش چشمگیری به منفی ۰.۸ رسیده است که نشان از تضعیف تراز تجارت خارجی دارد. با این حال در بیشتر ما‌های سال گذشته شاهد تراز تجاری منفی بودهایم به گونهای که تنها در دو ماه مهرماه ۱۴۰۰ و فروردین ماه ۱۴۰۱ تراز تجاری مثبت بوده است و در سایر ماههای سال شاهد تراز تجاری منفی بودهایم. از طرف دیگر روند ماهانه تجارت خارجی کشور نوسانی بوده است و در پنج ماه ابتدایی سال روند نزولی نیز به خود گرفته است که تداوم این شرایط می‌تواند نگرانیها در خصوص تداوم کسری تراز تجاری در سال ۱۴۰۱ را نیز تشدید نماید. زیرا که هر گونه کسری از محل تجارت خارجی منجر به فشار بر بازار ارز و افزایش نرخ ارز در ادامه خواهد شد.
به نظر می‌رسد دولت سیزدهم با عملکرد مناسب و ارائه راهکار‌های اصولی تلاش دارد اشتباهات دولت قبل را تکرار نکرده و اثرات منفی به جا مانده از دولت قبل را پوشش دهد. از جمله اقدام‌هایی که توانست منجر به توسعه صادرات کشور شود، عبارت است از:
تمرکز بر تجارت با کشورهای همسایه؛ سهم ایران از بازار جهانی در صادرات غیرنفتی در دولت دوازدهم ۴۰ میلیارد دلار بود، با شروع دولت سیزدهم ایران وارد بازار ۷ هزار میلیارد دلاری شرق شده است و نکته حائز اهمیت اینکه ۱۶درصد از نیاز این بازار بزرگ یعنی رقمی بالغ بر هزار میلیارد دلار در سال از داخل ایران قابل تأمین است. حجم مبادلات تجاری ایران و عراق، بیش از ۱۰ برابر تجارت ایران با کل کشورهای اروپایی است متأسفانه این ظرفیت طی سال‌های گذشته تحت تأثیر توجه بیش اندازه به تجارت غرب و اروپا نادیده گرفته شده بوده است.
دولت سیزدهم با ورود به بازار‌های بزرگ اقتصادی نظیر «سازمان همکاری‌های شانگهای»، «اتحادیه قدرت‌های نوظهور بریکس» و «اتحادیه جدید التأسیس جی۸» در صدد عملی کردن جهش صادرات و بهبود ترازتجاری است. این سازمان‌ها با در اختیار داشتن بیش از ۴۳ درصد جمعیت جهان و قریب به ۴۵ درصد از بازار جهان، می‌توانند حلقه گمشده‌ی تجارت خارجی کشور و عامل نجات بخش کشور ازتحریم‌های فلج کننده اقتصاد و تجارت خارجی آمریکا باشد.
راهکار‌های پیشنهادی
دولت به منظور رشد و توسعه تجارت خارجی و دستیابی به اهداف مورد نظر از جمله افزایش صادرات غیرنفتی و توسعه روابط تجاری منطقه‌ای لازم است اقدامات متعددی در ابعاد مختلف انجام دهد، بنابراین در پایان پیشنهاد می‌گردد که:
۱- کاهش واردات با رویکرد بهبود تراز تجاری کشور
یکی از مهم‌ترین اقدامات برای بهبود تراز تجاری و کاهش خروج ارز، ارزیابی و کارشناسی صحیح کالا‌های وارداتی به طوری که با اولویت بندی ضرورت واردات کالا‌ها از واردات کالا‌های غیرضروری، بخصوص کالا‌های لوکس جلوگیری کرده تا از این طریق کمک بزرگی به بهبود تراز تجاری کرده باشیم.
۲- شناسایی فرصت‌های صادرات منطقه‌ای با رویکرد افزایش صادرات منطقه‌ای
کارشناسی و ارزیابی بازار نیاز کشورهای همسایه و بازاریابی فعال در منطقه یکی از راهکار‌های بسیار موثر برای افزایش صادرات است. کشورهای اطراف به علت نزدیکی فرهنگ‌ها و تشابه شرایط آب و هوایی و ... می‌تواند بازار بسیار مناسبی برای تولیدات کشورمان باشند و کمک بزرگی به صادرات غیرنفتی کشور در وضعیت تحریم‌های غرب داشته باشند و در صورت شناسایی و مدیریت درست، بازار‌های کشورهای اطراف می‌توانند عامل خنثی کننده تحریم‌ها باشند.
۳- اصلاحات ساختاری قوانین و مقررات موجود با رویکرد افزایش صادرات
یکی از اصلی‌ترین اقدامات برای افزایش صادرات، اصلاح و کاهش قوانین و مقررات دست و پا گیر برای تولیدکنندگانی است که می‌توانند تولیدات خود را صادر کنند. با ایجاد انگیزه و مشوق‌های لازم می‌توان از ظرفیت‌های بالقوه صادرات کشور بخصوص در زمینه هنر و حمایت از هنرمندان برای افزایش تولیدات خود گامی موثر در افزایش صادرات غیرنفتی برداشت.
//پایان پیام برچسب ها: تجارت خارجی ، اقتصاد ، برجام لینک کوتاه خبر: bzna.ir/000S76
منبع: بازار نیوز
کلیدواژه: تجارت خارجی اقتصاد برجام یازدهم و دوازدهم تراز تجاری منفی صادرات غیرنفتی افزایش صادرات دولت دوازدهم میلیارد دلار دولت سیزدهم تجارت خارجی رشد و توسعه بهبود تراز ماه ۱۴۰۱ منطقه ای بوده ایم تحریم ها کالا ها کشور ها سال ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت bazarnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «بازار نیوز» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۵۹۸۳۳۱۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
روحانی: برجام بازدارندگی‌مان را افزایش داد | امروز دعوا بر سر ساخت مسجد است | ساکت ننشینیم، مردم را به پشتیبانی از نظام تشویق کنیم | مگر در انقلاب با زور مردم را باحجاب کردیم؟
حسن روحانی رمز توفیق برجام را حمایت ۸۰ درصدی مردم از آن عنوان کرد و گفت: تکیه‌گاه ما در مذاکرات برجام مردم بودند. در تمام نظرسنجی‌ها حتی نظرسنجی‌هایی که مخالفین دولت انجام دادند، نشان می‌داد ۸۰ درصد مردم موافق مذاکرات برجام بودند. چون اکثریت مردم پشتوانه برجام بودند، این قانون به تصویب رسید وگرنه نمی‌گذاشتند برجام تحقق پیدا کند.
حجت‌الاسلام و المسلمین حسن روحانی در جلسه دوره‌ای خود با وزیران و معاونان رئیس‌جمهور در دولت‌های یازدهم و دوازدهم که دیروز برگزار شد، با تبریک روز کارگر و معلم به این دو قشر مهم جامعه، راه‌حل مشکلات کشور را مشارکت مردم در همه زمینه‌ها عنوان کرد و گفت: وقتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی به نظر مردم اعتنا نمی‌کنیم، آنها در مسائل اقتصادی و سیاسی حامی ما نخواهند بود. باید مشارکت واقعی در همه زمینه‌ها داشته باشیم. مگر قدرتی غیر از مردم داریم؟
بنا به روایت سایت حسن روحانی، رئیس جمهوری سابق کشورمان، با اشاره به روزهای سخت کشور در ۴۵ سال گذشته، از جنگ تحمیلی هشت ساله تا تحریم‌های هسته‌ای، اظهار داشت: در روزهای سخت، عمده توان ما برای عبور از مشکلات متکی به حضور مردم بود. مردم با حاکمیت همفکری و همکاری و کمک می‌کردند یا خواست حاکمیت را قبول می‌کردند. در جنگ ۸ ساله اگر مردم نمی‌آمدند و اگر بسیج نبود، ما توان آن را نداشتیم در برابر عراق بجنگیم. اگر صنایع وارد نمی‌شدند ما گلوله توپ و خمپاره نداشتیم. فقط با نیروی مسلح، ارتش و سپاه و ژاندارمری مشکلات حل نمی‌شد.
رئیس دولت تدبیر و امید با تأکید بر اینکه اگر مردم از حکومت فاصله گرفتند، اداره جامعه سخت خواهد بود، افزود: ما در دولت دوازدهم با مشکلات ویژه‌ای روبه‌رو بودیم. گویا داعش و ترامپ و کرونا کافی نبود که اقداماتی هم در داخل شد تا دولت را زمین بزنند. در طول ۴ سال دولت دوازدهم به مردم گفتند اگر ما بیاییم مسائل شما را در کوتاه‌مدت حل می‌کنیم. در اقتصاد و سیاست و سیاست خارجی به مردم قول دادند، گفتند برجام دولت قوی می‌خواهد. اما ضربه کاری میزان مشارکت در انتخابات ۱۴۰۰ پس از انتخابات کم‌رمق مجلس در سال ۱۳۹۸ بود. وقتی مردم کنار زده می‌شوند و در امور کشور مشارکت ندارند، چطور می‌خواهند مشکلات را حل کنند؟
او رمز توفیق برجام را حمایت ۸۰ درصدی مردم از آن عنوان کرد و گفت: تکیه‌گاه ما در مذاکرات برجام مردم بودند. در تمام نظرسنجی‌ها حتی نظرسنجی‌هایی که مخالفین دولت انجام دادند، نشان می‌داد ۸۰ درصد مردم موافق مذاکرات برجام بودند. چون اکثریت مردم پشتوانه برجام بودند، این قانون به تصویب رسید وگرنه نمی‌گذاشتند برجام تحقق پیدا کند. وقتی ۷۳ درصد مردم در انتخابات حضور پیدا کردند معلوم است از دولت منتخب حمایت می‌کنند، وقتی مشارکت زیر ۵۰ درصد شد، مشخص است چه مشکلاتی پیدا می‌کنیم؟ روزی در منطقه افتخار می‌کردیم انتخاباتی با ۸۰ و ۸۴ درصد مشارکت برگزار می‌کنیم، حالا باید حسرت انتخابات کشورهای همسایه را بخوریم.
رئیس‌جمهور ایران در دولت‌های یازدهم و دوازدهم با یادآوری وعده‌های مسئولان فعلی به مردم برای حل مشکلات اقتصادی و مقابله با فساد و راه‌اندازی سریع همه کارگاه‌های تعطیل‌شده اظهار داشت: امروز حتماً آن شرایط ویژه وجود ندارد؛ شرایط فروش نفت هم خیلی فرق کرده است. آنها مدعی بودند همه با هم و یکدست هستند، به همدیگر کمک می‌کنند تا مشکلات حل شود. گفتند این‌ها بلد نیستند بورس را اداره کنند، ما می‌آییم اداره می‌کنیم. در این ۳۰ ماه دولت سیزدهم، ارزش بورس ۴۶ میلیارد دلار تنزل پیدا کرده درحالیکه در ۳۰ ماهه اول دولت یازدهم، ۸٫۵ میلیارد دلار رشد داشت. در ۳۲ ماه دولت یازدهم، قیمت سکه ۱۱ درصد تنزل کرد، نرخ دلار هم در طول ۳ سال اول دولت یازدهم فقط ۹٫۸ درصد افزایش پیدا کرد. در سه سال اول دولت یازدهم رشد پایه پولی ۵۲ درصد بود اما در این ۳۰ ماه اخیر، ۱۰۰ درصد شده است. تورم ۴۳ درصدی در مرداد ۹۲، در انتهای سال ۹۴ به ۸ درصد رسید و تا فصل اول سال ۹۷ هم تک‌رقمی ماند. بدانید که در تاریخ ایران فقط یک بار تورم ۴۰ درصدی در سه سال پشت سر هم را تجربه کردیم؛ آن هم زمان جنگ جهانی دوم از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۲۲ بود. شاید سال‌هایی تورم ۴۰ تا ۴۹ درصد هم تجربه کردیم اما اینکه سه سال متوالی از ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ تورم بالای ۴۰ درصدی باشد را هرگز در ۸۰ سال اخیر تجربه نکرده بودیم.
روحانی دلیل بهبود شرایط اقتصادی در دولت یازدهم را امیدواری مردم و حمایت آنها از حاکمیت و دولت دانست و افزود: در آن دوره انقلاب دیجیتال تحقق پیدا کرد. استارت‌آپ‌ها در آن ایام شتاب گرفتند. توسعه پهنای باند در فضای مجازی باعث شد مردم راحت شوند و بسیاری از مشاغل در آن بستر شکل بگیرد. امروز فضای مجازی چگونه است؟ در سالی که مقام معظم رهبری به عنوان «جهش تولید با مشارکت مردم» نامگذاری کردند، برخی سکوهای اقتصاد دیجیتال را می‌خواهند حاکمیتی کنند. بخش خصوصی را قبلاً خصولتی می‌کردند، الان خصومتی می‌کنند.
رئیس دولت تدبیر و امید ادامه داد: وقتی در توزیع قدرت مردم را مشارکت نمی‌دهیم، آنها در اقتصاد هم مشارکت نخواهند کرد. وقتی در مسائل اجتماعی و فرهنگی به نظر مردم اعتنا نمی‌کنیم، آنها در مسائل اقتصادی و سیاسی حامی ما نخواهند بود. باید مشارکت واقعی در همه زمینه‌ها داشته باشیم. مگر قدرتی غیر از مردم داریم؟ توان هسته‌ای و موشکی جای خود، اتفاقاً رشد اصلی توان هسته‌ای و موشکی در دولت تدبیر و امید رخ داد. مشکل ما ایران‌هراسی و کاهش قدرت بازدارندگی با قطعنامه‌های فصل هفتمی شورای امنیت بود که با حمایت جهانی از پیشنهاد جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری از سوی ایران و برجام این فضا تغییر کرد. وقتی برجام امضا شد، اولین افرادی که به من تبریک گفتند دوستان منطقه‌ای ما؛ عراق و سوریه و جهاد اسلامی بودند. برجام بازدارندگی ایران را افزایش داد. در آن شرایط که مردم با ما بودند توانستیم مشکلات را حل کنیم و به سمت توسعه و پیشرفت برویم.
هفتمین رئیس‌جمهور ایران، غفلت از امر توسعه کشور را نگران‌کننده دانست و گفت: کشورهای اطراف ما در منطقه به فکر توسعه همه‌جانبه هستند اما متأسفانه عده‌ای در داخل فقط به فکر حفظ قدرت یک جناح اقلیت هستند و حتی به فکر حفظ نظام و کشور هم نیستند. کشور بدون توسعه حفظ نمی‌شود. توسعه هم بدون مشارکت مردم، ورود سرمایه خارجی به داخل و رابطه درست با دنیا امکان‌پذیر نیست. الان طرح‌های عمرانی مهمی که در دوره ما ۶۰ تا ۹۰ درصد پیشرفت داشته را هم دنبال نمی‌کنند؛ فقط برخی مواردی که ما بیش از ۹۰ درصد پیش برده بودیم را به صورت محدود تکمیل می‌کنند.
روحانی خواستار حفظ کرامت مردم در عرصه اجتماعی در کنار حل مشکلات معیشتی آنها شد و گفت: دو نمونه اصلی حکومت اسلامی، حکومت پیامبر عظیم‌الشان اسلام(ص) و مولا امیرالمؤمنین(ع) است؛ باید ببینیم در امر به معروف و نهی از منکر سیره آن بزرگان چه بود؟ قرآن در بحث حجاب از نگاه افراد شروع می‌کند. امیرالمؤمنین نه تنها زن بی‌حجابی که از کنار جمع یارانش عبور کرد را تنبیه نکرد بلکه به دیگران گفت چرا به او نگاه می‌کنند؟ باید بررسی کرد که دستگاه‌های فرهنگی و صداوسیما در طول ۴۵ سال گذشته توانستند دین‌داری مردم را بیشتر کنند؟ واقعاً کار پلیس این‌گونه نهی از منکر است و تعلیم این کار را دیده‌اند؟ امروز سر ساخت مسجد دعوا می‌کنند درحالیکه اول باید نمازخوان تربیت کرد، اگر نمازخوان بیشتر شد، آنها خودشان مسجد درست می‌کنند. در مقولات اجتماعی کرامت و حیثیت مردم را باید حفظ کنیم. مگر در انقلاب کسی را به زور باحجاب کردیم؟ وقتی انقلاب شد بسیاری از زنان باحجاب شدند و حتی چادر به سر کردند.
او در پایان از انتشار پاسخ خود به نامه شورای نگهبان برای ردصلاحیت در انتخابات ششمین دوره مجلس خبرگان رهبری در آینده‌ای نزدیک خبر داد و تصریح کرد: من به ایرادات شورای نگهبان پاسخ خواهم داد تا مردم از سطح درک اعضای این شورا از مسائل حیاتی کشور مطلع شوند. موارد ردصلاحیت یکی ادعای اهانت به قوه قضائیه و شورای نگهبان است و دیگری عدم ایستادگی در برابر غرب و اشکال در اجرای برجام و… این پاسخ هم به این دلیل است که باور دارم جایگاه شورای نگهبان مقدس است و این شورا شکل گرفته تا مردم اطمینان حاصل کنند قوانین تدوین‌شده خلاف موازین اسلامی و قانون اساسی نیست. اگر داوری شورای نگهبان مورد تردید قرار بگیرد، به جمهوریت و اسلامیت ما ضربه وارد خواهد شد. مجلس اقلیت، دولت اقلیت و خبرگان اقلیت به نفع کشور و نظام نیست. به همین جهت باید احساس مسئولیت کنیم، ساکت ننشینیم و مردم را به مشارکت در همه امور و پشتیبانی از نظام و کشور تشویق کنیم.
استرداد ۸۵ میلیون ریال به حساب زائران حج تمتع ۱۴۰۲